Η Πραγματικότητα Πίσω από τις «Μεταμορφώσεις» στην Εκπαίδευση Σκύλων
Στην εκπαίδευση σκύλων, δεν είναι λίγοι αυτοί που επιλέγουν μεθόδους που, στην πραγματικότητα, προκαλούν περισσότερη ζημιά παρά όφελος. Αν έχετε ψάξει για εκπαιδευτές στο διαδίκτυο, ίσως έχετε συναντήσει μεθόδους που υπόσχονται «μαγικές» μεταμορφώσεις των σκύλων σε μόλις λίγες μέρες. Αυτές οι μέθοδοι, όμως, δεν είναι απλώς αναποτελεσματικές, είναι και επικίνδυνες.
Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά σε αυτές τις τακτικές και να καταλάβουμε γιατί δεν είναι ό,τι φαίνονται.
Το προωθητικό υλικό: Το ίδιο μοτίβο παντού
Αν παρατηρήσετε τα βίντεο των συγκεκριμένων εκπαιδευτών, θα διαπιστώσετε ότι όλοι ακολουθούν το ίδιο ακριβώς μοτίβο:
- Στην αρχή, βλέπουμε έναν απελπισμένο κηδεμόνα που ζητάει βοήθεια για το σκυλάκι του.
- Στη συνέχεια, βλέπουμε την «εκπαίδευση» του σκύλου, με τον εκπαιδευτή να δείχνει πώς «διορθώνει» τη συμπεριφορά.
- Και στο τέλος, μας παρουσιάζεται η «μεταμόρφωση» του σκύλου, με την υπόσχεση ότι «ήταν τόσο απλό».
Αν κάποιος από εσάς σκέφτεται, «Μα, οι σκύλοι φαίνονται ήρεμοι και συνεργάσιμοι. Πού είναι το πρόβλημα;», η απάντηση είναι απλή: αυτοί οι σκύλοι δεν είναι χαρούμενοι. Ό,τι βλέπετε είναι μια «μεταμόρφωση» που στην πραγματικότητα είναι η πλήρης ψυχική κατάρρευση του σκύλου. Ο σκύλος απλά έχει παγώσει, έχει «σβήσει».
Η αντίδραση του σκύλου στον φόβο: Flight, Fight ή Freeze
Όταν ένας σκύλος φοβάται ή νιώθει απειλούμενος, φυσικά μπαίνει στο «flight or fight» mode. Στην περίπτωση των συγκεκριμένων εκπαιδευτών, ούτε το «flight» ούτε το «fight» είναι επιλογές για τον σκύλο, γιατί αφαιρούν την ικανότητα να ξεφύγει ή να προστατευτεί. Ο σκύλος δεν μπορεί να φύγει, γιατί τον κρατάει το λουρί, και δεν μπορεί να αντιδράσει, γιατί του φοράνε φιμωτρο. Το μόνο που του μένει είναι το τρίτο, λιγότερο γνωστό, στάδιο: το «Freeze».
Ο σκύλος παγώνει. Αν δείτε τα βίντεο αυτών των εκπαιδευτών, αυτή η φαινομενική «ηρεμία» δεν είναι τίποτα άλλο από έναν σκύλο σε πλήρη πανικό όπου το να μην αντιδράει σε τίποτα είναι η μόνη στρατηγική επιβίωσης όταν όλα τα άλλα αποτυγχάνουν.
Flooding: Η ακραία μέθοδος που προκαλεί φόβο
Για να φτάσουν σε αυτήν την κατάσταση, οι εκπαιδευτές χρησιμοποιούν μια μέθοδο που ονομάζεται flooding. Με απλά λόγια:
- Βάζουν τον σκύλο σε μια κατάσταση που του προκαλεί έντονο φόβο.
- Παρενοχλούν τον σκύλο μέχρι να εμφανίσει επιθετική συμπεριφορά.
- Όποια αντίδραση βγάλει ο σκύλος τιμωρείται με βίαιες διορθώσεις.
- Και όταν ο σκύλος «σβήσει» και πάψει να αντιδρά, εμφανίζεται η «μεταμόρφωση».
Αυτό που βλέπουμε, στην πραγματικότητα, είναι ένα φαινόμενο που λέγεται learned helplessness. Ο σκύλος μαθαίνει ότι για να σταματήσει να υποφέρει, πρέπει να μην αντιδράσει καθόλου. Αυτό που φαίνεται ως «μεταμόρφωση» είναι απλά το αποτέλεσμα της πλήρους ψυχικής κατάρρευσης του σκύλου.
Γιατί είναι κακή αυτή η πρακτική
Το χειρότερο με αυτήν την προσέγγιση είναι ότι δεν αναγνωρίζει το υποκείμενο συναίσθημα πίσω από την «προβληματική» συμπεριφορά του σκύλου. Αντί να καταλάβουν ότι ο σκύλος εκδηλώνει φόβο, άγχος ή πόνο, οι εκπαιδευτές απλώς καταπνίγουν τη συμπεριφορά του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα έναν σκύλο που γίνεται «ορολογιακή βόμβα». Δεν ξέρεις ποτέ πότε θα φτάσει στο σημείο που θα πει «ως εδώ» και απλά θα «εκραγεί».
Αυτό είναι που συχνά ακούμε ως «δάγκωσε χωρίς λόγο», «από το πουθενά», και άλλες παρόμοιες φράσεις. Ο σκύλος δεν το έκανε χωρίς λόγο. Απλώς είχε φτάσει στο σημείο όπου η συμπεριφορά του ήταν η μόνη αντίδραση που μπορούσε να έχει για να επιβιώσει ψυχολογικά.
Η ανάγκη για εκπαίδευση χωρίς βία και εκφοβισμό
Αυτές οι μέθοδοι είναι απαρχαιωμένες και επικίνδυνες για το σκύλο σας, για εσάς, αλλά και για τους γύρω σας. Η εκπαίδευση με μεθόδους χωρίς βία και εκφοβισμό μπορεί να φαίνεται πιο αργή και πιο απαιτητική σε σύγκριση με τη «γρήγορη» λύση των βίαιων μεθόδων, αλλά η αλήθεια είναι ότι κάθε σκύλος είναι μοναδικός και απαιτεί εξατομικευμένη προσέγγιση. Αντίθετα, η «συνταγή» που προσφέρουν ως τη μαγική και γρήγορη λύση είναι πάντα η ίδια. Γίνε ο αρχηγός, οδήγησε το σκύλο σου, μην τον αφήσεις να σε κυριαρχήσει, και τέλος πάντων, γίνε απλά πιο βίαιος από αυτόν.
Η απάντηση σε αυτές τις μεθόδους βρίσκεται στη βιβλιογραφία. Υπάρχουν αρκετές μελέτες που επικεντρώνονται στο πόσο αναποτελεσματικές και επικίνδυνες είναι οι μέθοδοι εκπαίδευσης που χρησιμοποιούν ως κύρια τεχνική το flooding. Ναι, είναι εντυπωσιακό γιατί φαίνεται ότι ο σκύλος αλλάζει συμπεριφορά πολύ γρήγορα, αλλά τα αποτελέσματα στην πράξη δεν είναι τίποτα ιδιαίτερα διαφορετικό από κάποια βίντεο μεταμέλειας κρατουμένων που χώρες όπως η Κίνα ή η Βόρεια Κορέα έχουν πολλές φορές δημοσιεύσει. Δεν είναι ιδιαίτερα πειστικό και φυσικά, μόλις η τιμωρία σταματήσει, όλη η «εκπαίδευση» καταρρέει και ο σκύλος επιστρέφει στον παλιό του εαυτό (ή στην καινούρια, χειρότερη εκδοχή του παλιού).
Όσο κι αν προσπαθούν να σας πείσουν για το αντίθετο, κανένας δεν έχτισε «σώμα» με κάποια μαγική δίαιτα σε διάστημα 6 εβδομάδων, ούτε έμαθε ξένη γλώσσα σε 2 μήνες. Η πραγματική αλλαγή απαιτεί κόπο και χρόνο για να είναι μόνιμη.
Η εκπαίδευση πρέπει να γίνεται με σεβασμό τόσο για το σκύλο όσο και για τον κηδεμόνα και με αυτό το post ελπίζω να σας βοήθησα να εμπιστευτείτε λίγο περισσότερο την διαδικασία παρόλο που απαιτεί πιο πολυ κόπο και χρόνο.
