Πρέπει να έχω πάντα λιχουδιές μαζί μου για να με ακούει ο σκύλος μου;

Πρέπει να έχω πάντα λιχουδιές μαζί μου για να με ακούει ο σκύλος μου;

Μια από τις πιο συχνές ερωτήσεις που δέχομαι ως εκπαιδευτής είναι αν θα πρέπει να έχουμε πάντα λιχουδιές μαζί μας για να μας ακούει ο σκύλος μας.

Ο πραγματικός φόβος πίσω από αυτή την ερώτηση είναι το αν η εκπαίδευση του σκύλου εξαρτάται αποκλειστικά από την ύπαρξη λιχουδιών ή όχι.

Η απάντηση είναι απλή: όχι, δεν θα χρειάζεται να έχετε πάντα λιχουδιές μαζί σας.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να τις κόψετε εντελώς.

Πώς λειτουργεί η επιβράβευση στην εκπαίδευση

Ο B.F. Skinner, ένας από τους σημαντικότερους ψυχολόγους στη μελέτη της συμπεριφοράς, έκανε μια έρευνα πριν από περίπου 70 χρόνια για το πώς η επιβράβευση επηρεάζει τη μάθηση. Σε αυτή τη μελέτη, κατέληξε σε πέντε διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους μπορούμε να επιβραβεύσουμε μια συμπεριφορά – τα λεγόμενα προγράμματα επιβράβευσης.

Κάθε πρόγραμμα έχει τα δυνατά και τα αδύναμα σημεία του. Αν όμως τα γνωρίζουμε, μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε σωστά, ανάλογα με τον στόχο μας.

Ξεκινώντας την εκπαίδευση

Όταν ξεκινάμε να διδάσκουμε μια νέα συμπεριφορά, χρησιμοποιούμε ένα πρόγραμμα που ονομάζεται συνεχές πρόγραμμα ενίσχυσης (ή αλλιώς σταθερή αναλογία 1:1).

Με απλά λόγια:

• Ζητάμε από τον σκύλο να κάτσει.
• Ο σκύλος κάθεται.
• Επιβραβεύουμε κάθε φορά.

Αυτός ο τρόπος βοηθάει τον σκύλο να μάθει γρήγορα, αλλά έχει ένα μεγάλο μειονέκτημα: αν σταματήσουμε την επιβράβευση πολύ νωρίς, η συμπεριφορά εξαφανίζεται.

Κάνοντας τη συμπεριφορά πιο ανθεκτική

Αφού ο σκύλος καταλάβει τι πρέπει να κάνει, περνάμε σε ένα σταθερό πρόγραμμα ενίσχυσης, δηλαδή επιβραβεύουμε κάθε δεύτερο ή τρίτο «κάτσε», ανάλογα με τη δυσκολία της άσκησης.

Αυτό βοηθάει τον σκύλο να καταλάβει ότι η επιβράβευση θα έρθει, αλλά όχι κάθε φορά.

Μοιάζει λίγο με τον τρόπο που πληρωνόμαστε: δουλεύουμε έναν ολόκληρο μήνα και στο τέλος έρχεται ο μισθός. Αυτό μας κρατάει σταθερά στο παιχνίδι της εργασίας.

Η δύναμη της απρόβλεπτης επιβράβευσης

Για να κάνουμε τη συμπεριφορά πιο ανθεκτική, περνάμε στο μεταβλητό πρόγραμμα ενίσχυσης. Αυτό σημαίνει ότι η επιβράβευση γίνεται απρόβλεπτη:

• Μια φορά επιβραβεύουμε στο δεύτερο «κάτσε».
• Την επόμενη στο πέμπτο.
• Μετά στο τρίτο.

Αυτό το πρόγραμμα είναι το πιο ισχυρό, γιατί δημιουργεί προσδοκία και διατηρεί τη συμπεριφορά για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Και, αν σας φαίνεται γνώριμο, είναι επειδή ακριβώς το ίδιο σύστημα χρησιμοποιούν τα social media για να μας κρατήσουν στην εφαρμογή τους.

Όταν κάνετε scroll, μπορεί να μη σας αρέσουν όλα όσα βλέπετε, αλλά εκεί που δεν το περιμένετε, εμφανίζεται κάτι που σας τραβάει την προσοχή. Αυτό είναι αρκετό για να συνεχίσετε το scrolling, αναζητώντας το επόμενο ενδιαφέρον βιντεάκι.

Οπότε, τελικά, τι κάνουμε;

Αν θέλετε ο σκύλος σας να ανταποκρίνεται ακόμα και όταν δεν έχετε λιχουδιές στο χέρι, φροντίστε να επιβραβεύετε απρόβλεπτα και περιστασιακά.

Το πιο σημαντικό όμως;

Μην βιαστείτε να κόψετε τις λιχουδιές. Αν το κάνετε πολύ νωρίς, θα έχετε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα: ο σκύλος θα χάσει το ενδιαφέρον του για αυτό που του ζητάτε και η συμπεριφορά θα καταρεύσει.

Και έτσι, θα επιβεβαιώσετε την αυτοεκπληρούμενη προφητεία ότι ο σκύλος «δεν ακούει χωρίς λιχουδιές».